Televisie: zeven uur met Jacques Lacan
“Je hoeft slechts mijn Televisie te bekijken: ik ben een clown. Neem er een voorbeeld aan en imiteer mij niet! Het sérieux dat me beroert, is de serie die jullie vormen” – aldus becommentarieert Lacan zijn eigen optreden. Het opzet van de televisie-uitzending was nochtans eenvoudig: de Franse analyticus beantwoordt een aantal vragen. Wat is dat toch, het onbewuste? Is genezing een fantasma? Hoe verhoudt de psychoanalyse zich tot de psychotherapie en tot de menselijke miserie? Valt er van de psychoanalyse iets te verwachten van de liefde? Valt er überhaupt iets te verhopen van een analyse? Wat kan ik als mens kennen en wat moet ik doen? … Wie de show wil zien, komt ondertussen zeer gemakkelijk aan zijn trekken: een beetje zoeken op youtube en men vindt algauw Lacans Télévision – al dan niet met Engelse of Spaanse ondertiteling.
De essentie ligt echter niet daar. Waar het wel over gaat, is dat Lacan voor geen van deze ogenschijnlijk eenvoudige vragen wijkt. Integendeel, hij maakt er gebruik van om doorheen zeven hoofdstukken simpelweg uit te leggen wat psychoanalyse voor hem is. Hij doet dat in een stijl die tegelijk lichtvoetig én fundamenteel is, net als het statuut dat hij de analytische interpretatie toebedeelt. Op dezelfde manier werden hele generaties studenten geïntroduceerd in de lacaniaanse psychoanalyse, aan de hand van een commentaar op dit beknopte geschrift. Het is ondertussen 30 jaar geleden dat Télévision werd vertaald door Julien Quackelbeen.
Lacans antwoord op enkele vragen, de verjaardag van een vertaling én het belang dat beide hadden voor heel wat mensen die zich laten inspireren door de psychoanalyse: wat ons betreft drie uitstekende redenen om er een hele dag aan te wijden. Uiteraard kan dit enkel vanuit de vraag wat vandaag de inzet is van de psychoanalyse. Dat is dan ook de uitdaging die de zeven sprekers aangaan, door elk één hoofdstuk voor hun rekening te nemen. Een zinsnede uit Televisie opent telkens de poort. Het is aan de sprekers om op een even heldere en gefundeerde manier het actuele belang van deze vragen in het bijzonder en de psychoanalyse in het algemeen te illustreren – en zo de toehoorders te verleiden tot een psychoanalytisch parcours. Tegelijk zijn er ook discutanten, om de dialoog op gang te trekken: in de voormiddag Eli Noé en Michel Heinis, na de middag Marc De Kesel en Erik Mertens.
Zeven uur met Jacques Lacan dus: moge het een boeiende dag worden!