Nieuwe publicatie

De gelijkzwevende aandacht en het voorschrift van de graphe van verlangen

We zijn heel blij een nieuwe publicatie te kunnen aankondigen, de eerste in onze nieuwe reeks ‘Praxis’.

Dries Roelandts gidst ons door het ogenschijnlijk eenvoudig  voorschrift van de gelijkzwevende aandacht, de basis van ons luisteren in de praktijk.
Publicatie later dit jaar (2021) en in primeur te verkrijgen op de studiedag ‘Klinische beelden in de psychose’ op 15 december.

Een  voorsmaakje:

Om te kunnen luisteren naar het onbewuste moet een psychoanalyticus wel over een speciaal stel oren beschikken. Of niet?
In de adviezen die Freud erover formuleerde blijkt de eenvoudige techniek van de gelijkzwevende aandacht te volstaan. Dat houdt in dat de analyticus aan alles wat hij hoort een onbevooroordeelde aandacht schenkt en luistert zonder te begrijpen.
In dit onderzoek naar de gelijkzwevende aandacht passen we dit advies toe op het onderwerp zelf. Door niet te begrijpen stellen we snel vast dat het luisteren van de analyticus helemaal geen eenvoudige techniek maar juist een vat vol paradoxen is. Hoe zou je bijvoorbeeld door onaandachtig te zijn voor alles, aandachtig kunnen worden voor iets?
Het verkennen van deze en andere tegenstrijdigheden en het problematiseren van de psychische functies van het luisteren, de waarneming, de aandacht, en het geheugen, geeft diepte aan het onderzoek naar het specifieke luisteren van de analyticus. Het mondt uit in de wetmatigheden die het luisteren dicteren. Via de taal en het subject van het onbewuste dat gestructureerd is zoals een taal loopt het naar het verlangen van de analyticus dat zijn luisteren schraagt.
Als sluitstuk wordt Lacans graphe van verlangen voorgesteld als een voorschrift voor de regels waaraan het ongeregelde luisteren beantwoordt.

___________________________

PRAXIS

Praxis is een reeks die specifiek het kader van het analytisch werk ondervraagt. De praktijk van de psychoanalyse is immers een bijzondere en een weerbarstige praktijk, in welke concrete klinische context ze zich ook afspeelt.

De psychoanalyse ontstond vanuit het oor van Freud dat op een gegeven ogenblik op een bijzondere manier gespitst raakte. Het raakte gespitst vanuit een onontwijkbare confrontatie met iets wat zich niet laat vatten, iets wat zich niet laat begrijpen, iets wat tot steeds opnieuw nadenken en formuleren van hypothesen dwingt. We kunnen aannemen dat het de ontmoeting met de hysterie was die Freud tot dat specifieke punt bracht, het punt waar het weten moest wijken voor een luisteren, voor een welbepaald spitsen van de oren, … en voor het formuleren van de hypothese van het onbewuste.

Sindsdien kan de psychoanalyse de ontmoeting met het weerbarstige, onder de vorm van Freuds hypothese van het onbewuste, of Lacans herneming via het reële, niet uit de weg gaan. Integendeel, de uitdaging is om net die ontmoeting in de kuur aan de orde te laten zijn, om ze telkens op een singuliere manier te laten ontvouwen, om het subject te brengen voorbij het contingente van het vertrekpunt naar de noodzakelijkheid die de zijne of de hare is. De psychoanalytische ervaring die aldus wordt opgebouwd kan onmogelijk gevat worden in een geheel van louter te volgen regels of protocollen, of in een of meerdere gestandaardiseerde kaders. Die ervaring vangt wel wat zich doorheen de vele sessies  toont als structuur, als regulariteit, als weerkerend patroon, maar verliest het singuliere en het weerbarstige niet onderweg, niet langs de zijde van de analysant, maar ook niet langs de zijde van de analyticus. Het is een kwestie van logica, een kwestie van verlangen, ook een kwestie van ethiek.

Deze nieuwe reeks wil dus ruimte bieden om de psychoanalytische praxis vanuit telkens één concept toe te lichten. Men verwachte geen handleiding of instructie, evenmin een pleidooi voor  een “verdunde” psychoanalytische techniek waar niets of zeer weinig nog op het spel staat. Wel betracht ze telkens een belichting, een toelichting, een scherpstelling van concepten te brengen met het oog op het duidelijk maken van hun werkzaamheid in de hedendaagse psychoanalytische praxis.